Waarom komt perfectionisme en daaruit voortvloeiend faalangst zo vaak voor bij hoogbegaafden?

Hoogbegaafden hebben vanaf dat ze heel jong zijn al veel succeservaringen. Veel van wat ze doen of proberen, lukt ze in één keer. Ze herhalen amper iets, ze kunnen iets gewoon.
Ze hoeven geen moeite te doen om regulier onderwijs te volgen. Ze hoeven eigenlijk nergens echt moeite voor te doen. Daardoor zijn ze niet gewend aan het maken van een fout en om daarvan te leren (trial and error).
Als er dan wel een keer een fout gemaakt wordt, weten hoogbegaafden niet hoe daarmee om te gaan. Iets lukt ze ineens niet meteen, wat is dat voor rotgevoel! Dat roept angst op. Faalangst. ‘Ik heb dat al 1 keer geprobeerd dus ik kan het niet!’

Perfectionisme is de wens om alles heel goed te doen. Faalangst is de angst om iets fout te doen. Ze gaan hand in hand. Gezond perfectionisme, niks mis mee. Het is zelfs functioneel als je naar topsport kijkt.
Maar in de gewone huis-, tuin- en keukensituaties, slaat gezond perfectionisme al snel door naar ongezond.
Als je altijd alles heel goed wilt doen, perfect zelfs, dan blijf je maar bezig en bezig en bezig om het nog beter te doen dan je al deed. Dodelijk vermoeiend.

Een hoogbegaafde bezit een intellectuele intensiteit die zorgt voor een hoge interne meetlat waar hij steeds aan wil blijven voldoen. Die lat ligt zo hoog, dat er amper aan voldaan kan worden. Natuurlijk maak je dan een fout, maar dat wil je niet, dat vind je vreselijk. Een fout roept faalangst op. Gevoed door gedachtes als:
-ik ben dom
-ik kan het toch niet
-zie je nu wel dat ik het niet kan, ik had er niet aan moeten beginnen
-ze zullen me wel stom vinden

Door hun beeldende intensiteit kunnen hoogbegaafden zich tal van manieren voorstellen waarop iets kan mislukken. Wat anderen er wel niet allemaal van zullen denken en wat de consequenties zullen gaan zijn.
Ook dat leidt tot hoge verwachtingen van zichzelf en tot een zeker gevoel van verlamming.
Hun emotionele intensiteit zorgt ervoor dat hoogbegaafden goed aanvoelen wat de verwachtingen van hun omgeving zijn. Ze willen graag voldoen aan de verwachtingen die anderen hebben (niet buiten de boot vallen).
Maar je kunt niet iedereen pleasen dus geheid dat je daar een foutje maakt.
Je hebt twee opties. Ofwel je gaat heel hard werken om maar geen fout te maken. Ofwel je wordt passief, je onderneemt niets meer om het risico op een fout zo klein mogelijk te maken. Actieve en passieve faalangst.
Gelukkig zijn er manieren om faalangst te bestrijden en het perfectionisme in toom te krijgen.

*Je kunt werken met gedachtetraining. Welke gedachten zijn steunend en welke niet en hoe zorg je ervoor dat je jouw steunende gedachtes vaak genoeg toelaat? Daar kun je je ook door een goede coach in laten begeleiden.

*Je kunt mindfulness/meditatie oefeningen toepassen om de rust in je lijf te bewaren (zeker op spannende momenten).

*Je kunt een complimenten box maken voor jezelf voor dagelijks gebruik of voor die momenten waarop je merkt dat het moeilijk is om jezelf te waarderen. Je kunt een mooie steen kiezen die jou kracht geeft.

*Je kunt jezelf leren te letten op je inzet en daar waardering aan te geven i.p.v. dat je alleen kijkt naar het eindresultaat (dat in jouw hoofd altijd nog wel beter had gekund). Heb je je best gedaan? Heb je een stap gezet? Mooi zo. Goeie inzet.

*Je kunt mindreads doen. Op die momenten waarop jij voor een ander invult wat die over jou of over jouw prestatie denkt, kun je navragen of jouw gedachte klopt. ‘Ik denk dat jij nu denkt dat ik …Klopt dat?’ Vaak kloppen jouw aannames niet.

*Je kunt met je partner of met je gezin je fout van de dag vieren. Iedereen deelt welke fout hij heeft gemaakt en wat hij daarvan geleerd heeft, wat hij anders nooit geleerd zou hebben. Dat is erg leuk om te doen en het normaliseert het maken van fouten. Iedereen maakt fouten en fouten maken is nodig.

Kortom, hoe verlammend faalangst ook kan voelen, het is omkeerbaar als je je daarvoor inzet. Kost wat moeite, brengt veel op.
En als je het niet alleen wilt doen, dan ben ik er altijd nog om je daarin te begeleiden.

The fears we don’t face become our limits.
Don’t limit yourself.